Strefa marek
Poradnik nr 21 - Kwestie prawne dot. rynku zabawek
Nowelizacja ustawy o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku

19 lipca br. zaczęła obowiązywać znowelizowana ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (zwana dalej ustawą sozinr), która obejmuje swoim zasięgiem również zabawki. Jej celem jest dostosowanie polskich przepisów do prawa Unii Europejskiej w zakresie urządzeń kolei linowych (rozporządzenie 2016/424), środków ochrony indywidualnej (rozporządzenie 2016/425) oraz urządzeń spalających paliwa gazowe (rozporządzenie 2016/426), jak również zmiana istniejących zapisów oraz wprowadzenie nowych definicji i pojęć.

Wśród wprowadzonych w wyniku nowelizacji nowych pojęć są niezgodności formalne, poprzez które należy rozumieć niezgodności polegające na naruszeniu przez podmiot gospodarczy spoczywających na nim obowiązków. Warto jednak podkreślić, że nie wszystkie obowiązki producentów, importerów oraz dystrybutorów, określone odpowiednio w art. 13, 16 oraz 17 ustawy sozinr, zaliczają się do niezgodności formalnych.

Kwestie prawne

W przypadku producenta niezgodnością formalną jest niedopełnienie takich obowiązków, jak:

  • sporządzenie dokumentacji technicznej wyrobu;
  • sporządzenie deklaracji zgodności i umieszczenie oznakowanie CE, a w przypadkach określonych w przepisach szczególnych – innego oznakowania, zgodnie z wymaganiami;
  • przechowywanie przez 10 lat od dnia wprowadzenia wyrobu do obrotu dokumentacji technicznej, deklaracji zgodności oraz dokumentacji niezbędnej do wykazania zgodności wyrobu z wymaganiami;
  • umieszczenie na wyrobie, na opakowaniu, w załączonym dokumencie lub na etykiecie informacji umożliwiających identyfikację wyrobu;
  • umieszczenie na wyrobie, na opakowaniu, w załączonym dokumencie lub na etykiecie nazwy, zarejestrowanego znaku towarowego (o ile producent go posiada) i adresu producenta (dane te należy podać w języku polskim);
  • dołączenie do wyrobu instrukcji, informacji, w tym dotyczących bezpieczeństwa użytkowania, oraz (jeżeli jest to wymagane) kopii deklaracji zgodności i etykiety w języku polskim sporządzonych w sposób jasny, zrozumiały i czytelny.
Niezgodnością formalną w odniesieniu do importera jest naruszenie obowiązków w zakresie:
  • zapewnienia, że producent spełnił obowiązki określone w art. 13 pkt. 2-4, 7 i 8, a także w określonych przypadkach – dołączenia kopii deklaracji zgodności lub innych dokumentów;
  • umieszczenia na wyrobie, na opakowaniu, w załączonym dokumencie lub na etykiecie nazwy, zarejestrowanego znaku towarowego (o ile taki posiada) i adresu importera (dane te należy podać w języku polskim);
  • zapewnienia, że do wyrobu dołączone są instrukcje, informacje dotyczące bezpieczeństwa użytkowania oraz (jeżeli jest to wymagane) etykiety sporządzone w języku polskim w sposób jasny, zrozumiały i czytelny;
  • przechowywania przez okres 10 lat od dnia wprowadzenia wyrobu do obrotu kopii deklaracji zgodności i udostępnienia dokumentacji technicznej organowi nadzoru rynku.
Dystrybutor także obarczony jest obowiązkami, których naruszenie będzie stanowiło niezgodności formalne. Jest on zobowiązany do:
  • sprawdzenia (przed udostępnieniem wyrobu na rynku), czy producent i importer spełnili obowiązki określone odpowiednio w art. 13 pkt. 7-9 oraz art. 16 pkt. 4 i 5 (w przypadku producenta – umieszczenie na wyrobie danych pozwalających na identyfikację towaru, danych producenta, instrukcji i deklaracji zgodności, a w przypadku importera – umieszczenie danych jego firmy oraz dołączenie instrukcji i informacji);
  • sprawdzenia, czy na wyrobie zostało naniesione oznakowanie CE, a w określonych przypadkach także inne oznakowanie.

Jak można zauważyć, niezgodnością formalną może być brak dokumentacji technicznej, deklaracji zgodności, znaku CE lub nieprawidłowe oznakowanie zabawki. Dlatego należy zwrócić szczególną uwagę, czy oferowane do sprzedaży zabawki posiadają wymagane przepisami prawa ostrzeżenia i niezbędną dokumentację. Warto zaznaczyć, że obowiązki upoważnionego przedstawiciela, określone w art. 15 ustawy sozinr, nie będą stanowić niezgodności formalnych.
Mając powyższe na uwadze, sposób postępowania organu nadzoru rynku w związku z wynikami kontroli może być różny, w zależności od tego, czego dotyczą ujawnione nieprawidłowości. I tak w myśl art. 75 ustawy sozinr w przypadku, gdy stwierdzono niezgodności formalne, ale nie stwierdzono niezgodności wyrobu z wymaganiami lub stwarzania przez niego zagrożenia, podmiot gospodarczy jest wzywany do usunięcia nieprawidłowości. I dopiero wtedy, gdy tego nie zrobi, wszczynane jest z urzędu postępowanie administracyjne.

Organ nadzoru rynku zobligowany jest również do wszczęcia postępowania w sytuacji, gdy wyrób:

  • nie spełnia wymagań (najczęściej dotyczy to zabawek pobranych do badań laboratoryjnych, w trakcie których ujawniono błędy w sposobie wykonania/konstrukcji towaru lub stwierdzono nieprawidłowości w wyniku przeprowadzonych badań organoleptycznych);
  • spełnia wymagania, a mimo to stanowi zagrożenie
    albo
  • posiada niezgodności formalne oraz stwierdzono, że nie spełnia wymagań albo mimo że je spełnia, to nadal stwarza zagrożenie.
Kolejną zmianą wprowadzoną w ustawie sozinr jest umożliwienie kontrolowanemu przedsiębiorcy upoważnienia do reprezentowania go podczas kontroli przez osoby trzecie – niezależnie od tego, czy są przez niego zatrudnione, o czym stanowi art. 70 ustawy sozinr. Dotychczas reprezentantem przedsiębiorcy mógł być tylko pracownik, co generowało dodatkowe utrudnienia, gdyż nie każdy kontrolowany przedsiębiorca zatrudnia pracowników. Często prostszym i wygodniejszym sposobem jest upoważnienie członka rodziny lub adwokata. W ślad za tym nowelizacja wprowadza również zmiany w trybie przeprowadzania kontroli i postępowaniu dowodowym. W myśl zmienionej ustawy sozinr organy kontroli mogą żądać udostępnienia dokumentów i informacji, których zgodność może potwierdzić podmiot kontrolowany lub osoba przez niego upoważniona. W trakcie postępowania administracyjnego dowód stanowi wyłącznie oryginał dokumentu lub jego kopia poświadczona przez m.in. stronę postępowania lub osobę przez nią upoważnioną.

Należy również zwrócić uwagę na zmiany w systemie kar. Rozszerzono odpowiedzialność finansową producenta, importera oraz dystrybutora. Zgodnie z art. 92 ust. 1 ustawy sozinr producent, który nie dopełnił obowiązków w zakresie przechowywania dokumentacji technicznej, deklaracji zgodności lub dokumentacji niezbędnej do wykazania zgodności wyrobu z wymaganiami oraz udzielenia organowi nadzoru rynku informacji lub udostępnienia dokumentacji w języku polskim, podlega karze w wysokości do 10 000 zł. Rozszerzone obowiązki importera, określone w art. 93 ust. 1 ustawy sozinr, polegające na konieczności udzielenia organowi nadzoru rynku informacji lub udostępnienia dokumentacji w języku polskim w celu wykazania zgodności wyrobu z wymaganiami, zagrożone są karą w wysokości do 10 000 zł.

Z kolei dystrybutor, który udostępnił na rynku wyrób i nie dopełnił obowiązków w zakresie sprawdzenia umieszczenia na wyrobie (lub gdy jest to konieczne – na opakowaniu, w załączonym dokumencie lub na etykiecie) informacji umożliwiających identyfikację towaru oraz dołączenia do wyrobu informacji i instrukcji (w tym dotyczących bezpieczeństwa użytkowania), deklaracji zgodności oraz etykiety w języku polskim (o czym mówi art. 89a ustawy sozinr), podlega karze pieniężnej w wysokości do 10 000 zł. Przy ustanawianiu wysokości kary, zgodnie z ustawą, branych jest po uwagę szereg nowych okoliczności, które mogą wpłynąć na jej wysokość, m.in.: waga i okoliczność naruszenia prawa; stopień przyczynienia się strony do powstania naruszenia prawa; wysokość korzyści, jakie strona osiągnęła, czy też uprzednie ukaranie za to samo przestępstwo, wykroczenie i częstotliwość niedopełnienia tego obowiązku w przeszłości.

Zmiana ustawy będąca wynikiem konieczności dostosowania prawa polskiego do regulacji Unii Europejskiej ma na celu zapewnienie podmiotom gospodarczym prawa do swobodnego przepływu towarów. Z drugiej strony określony system kar przyczynia się do poprawy poziomu ochrony konsumentów.


Rynek Zabawek


Artykuł powstał przy współpracy redakcji Ateneum i magazynu "Rynek Zabawek"


Tekst: BMMJ Solutions

Źródło fotografii: Shutterstock.com